Educational evaluation info 1

१. अभ्यासक्रमाची संकल्पना

१.अभ्यासक्रमाची संकल्पना : १.अभ्यासक्रमासाठी जो शब्द वापरला जातो तो शब्द curriculum या शब्दापासून बनला आहे.त्याची उत्पत्ती लाटिन भाषेत कुरेर या शब्दापासून झाली त्याचा अर्थ होतो घोड्याच्या धावण्याचे शर्यतीचे मैदान. मग अभ्यासक्रम सुध्दा एक धावण्याचे मैदान आहे.ज्यावर व्यक्ति शिक्षणाचे उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी पळते. २.शिक्षणाचे साधन म्हणून अभ्यासक्रमाकडे पहले जाते.म्हणून संपूर्ण शालेय जीवन म्हणजे अभ्यासक्रम होय. ३.फ्रोबेल : अभ्यासक्रमाला मानवजातीच्या संपूर्ण ज्ञानाचे व अनुभवाचे सर समजायला पाहिजे. ४.सर पर्सिनन : केवळ ज्ञान किंवा माहिती देणे म्हणजे शिक्षण नव्हे तर समाजात कसे वागावे याचे ज्ञान विद्यार्थांना शाळेतून मिळावे . ५.मनरो : curriculum aim bodies for utilized to attain the aim of education . ६.माध्यमिक शिक्षण : अभ्यासक्रम केवळ रूढ पध्दतीने शिकवले जाणारे विषय नव्हे तर संपूर्ण प्रकारच्या अनुभवाचा त्यात अंतर्भाव असावा. ७.शाळेच्या मार्गदर्शना खाली विद्यार्थांना द्यावयाचे सुनियोजित अनुभव म्हणजे अभ्यासक्रम होय. ८.शालेय व सहशालेय प्रसंगातून अपेक्षित वर्तन बदल घडवून आणण्यासाठी प्रयत्नाची समग्रता म्हणजे अभ्यासक्रम . ९.शिक्षकांने निर्विकारपणे विद्यार्थांना सुसंस्कृत बनवण्यासाठी आखलेला धावपट म्हणजे अभ्यासक्रम होय. १०.अभ्यासक्रमाचे उद्दिष्टे आहे ,दर्जेदार मनुष्यबळाची निर्मिती.

२.अभ्यासक्रम घटक: १.उद्दिष्टे: शिक्षणातून काय साध्य करायचे. २.आशय: त्यासाठी विविध विषयाची निवड . ३.शैक्षणिक अनुभव: विद्यार्थांचे वय,आवडी निवडी . ४.मूल्यमापन : उद्दिष्टे किती प्राप्त झाली.

३.पाठ्यक्रम व स्वरूप व वैशिष्टे: पाठ्यक्रम: शिक्षकांने त्या अभ्यासक्रमा अंतर्गत केलेल्या प्रत्येक विषयाची क्रमबद्ध आखणी म्हणजे पाठ्यक्रम . पाठ्यक्रम स्वरूप : विषय व विषयाखाली दिलेले घटक –उपघटक व मुद्दे व उपमुद्द्याचा तपशील म्हणजे पाठ्यक्रम . पाठ्यक्रमाचे वैशिष्टे: १.अभ्यासक्रमाची उद्दिष्टे. २.घटक –उप घटकाचा तपशील. ३.मुद्दे-उप मुद्दे यांच्या तपशील . ४.विद्यार्थांचे वर्तनबदलाचे स्वरूप. ५.पाठ्यक्रमातील उपक्रमाची व अध्ययन अनुभवाची सूची.

४.अभ्यासक्रम व पाठ्यक्रम फरक : १.अभ्यासक्रम व्यापक आहे. व पाठ्यक्रम मर्यादीत असून ते अभ्यासक्रमाचे अंग आहे. २.अभ्यासक्रम हा लवचिक आहे. व पाठ्यक्रम हा ताठर आहे. ३.अभ्यासक्रम हा व्यक्तिविकासावर केंद्रीत आहे.व पाठ्यक्रम विषयज्ञानाच्या विकासावर केंद्रीत आहे. ४.अभ्यासक्रम हा शाळा व समाज यांच्याशी संबंधीत आहे. व पाठ्यक्रम हा विद्यार्थांच्या विषयज्ञानाच्या विकासाशी संबंधित आहे. ५.अभ्यासक्रमाचे तत्व शैक्षणिक ज्ञानाशी संबंधित आहे. व पाठ्यक्रमाचा संबंध हा व्यावहारिक ज्ञानाशी संबंध आहे. ६.अभ्यासक्रमात अनेक विषय आहे. व पाठ्यक्रमात एकच विषय आहे.

५.अभ्यासक्रम विकसन व अभ्यासक्रमाची निर्मिती रचना करतांना लक्षात घ्यावयाच्या गोष्टी : अभ्यासक्रम विकसन : अभ्यासक्रम विकसन ही अखंड चालणारी प्रक्रिया आहे म्हणून अभ्यासक्रमात क्रमबद्धतेला फार महत्व आहे. कारण शैक्षणिक ध्येय पूर्ण करण्यासाठी अभ्यासक्रम असतो. अभ्यासक्रमाची निर्मिती रचना करतांना लक्षात घ्यावयाच्या गोष्टी : १.अभ्यासक्रमाची उद्दिष्टे निश्चित करणे. २.विषयानुसार अध्ययन अनुभव व आशय निश्चित करणे. ३.विषयाची उद्दिष्टे निश्चित करणे. ४.उद्दिष्टानुसार अभ्यासक्रमाची निवड करणे . ५.प्रत्याभरण.

६.अभ्यासक्रम रचनेचे तत्वे: १.उपयुक्तता : सुखी व समृध्द जीवन जगण्याची पात्रता व आर्थिक स्वालंबन म्हणजे उपयुक्तता.उपयुक्तताचा विचार व्यक्तिहिताच्या दृष्टीने ,समाजहिताच्या दृष्टीने ,राष्ट्रहीताच्या दृष्टीने होणे आवश्यक आहे. देशाच्यातील समस्या सोडवण्याचे सामर्थ्य विद्यार्थांमध्ये येण्यासाठी अभ्यासक्रम उपयुक्त असावा, शिक्षणातून उत्पादन क्षमता हे राष्ट्रीय उद्दिष्टे आहे. २.विविधतता: विविधताचा विचार विषयाच्या दृष्टीने ,कृतीच्या दृष्टीने ,उपक्रमाच्या दृष्टीने असावा. शिक्षणाचे सार्वत्रीकरण करण्यासाठी विविधतेचे तत्व अभ्यासक्रमात असणे आवश्यक आहे. म्हणून गरजा व परिसर ह्यांना अनुरूप व्यावसायिक अभ्यासक्रमाची आखणी करावी व त्यात विविधता असावी. ३.लवचिकता: स्थल ,काल,.परिस्थिती व समाज –जीवन याच्या नुसार अभ्यासक्रमात बदल करण्याची तरतूद म्हणजे लवचिकता . विविधता व लवचिकता ही व्याक्तीभिन्नतेच्या तरतुदीसाठी असतात. ४.वैयक्तीकता: सबघोडे १२ टक्के म्हणून चालणार नाही.म्हणून विद्यार्थांच्या आवडीनुसार अभ्यासक्रम असावा म्हणजे प्रत्येकासाठी वेगळा अभ्यासक्रम असा नाही तर विद्यार्थांच्या गुणांना व अभिरुचींना पोषक अभ्यासक्रम . ५.तत्परता: शरीराच्या व मनाच्या अनुकूल अवस्थेला तत्परता म्हणतात.अभ्यासपूरक कार्यक्रमाची योजना व विकासाच्या अवस्था लक्षात घेणे.वैयक्तिक व तत्परता यातून मानसशास्त्रीय अधिष्ठान हे तत्व आले. ६.प्रभुत्व संपादन : (डॉ .बेंजामिनब्ल्यम) वर्गातील ९५ टक्के विद्यार्थांचे अध्ययन विशिष्टे उद्दिष्टाच्या संदर्भात वर्तन परिवर्तन म्हणजे प्रभुत्व संपादन . प्रभुत्व संपादनामुळे बौद्धिक विकास मदत होते. १.विशिष्ट अध्ययनासाठी विद्यार्थांची अभियोगता. २.अध्यापनाचा दर्जा . ३.अध्ययन समजण्याची क्षमता. ४.अध्यानातील चिकाटी. ५.विद्यार्थांना अध्ययनास दिला जाणारा वेळ.

रिरिडिंग